Zalesienia, zadrzewienia śródpolne, a może agroleśnictwo ?

Wiele gospodarstw rolnych dysponuje gruntami VI i V klasy bonitacyjnej, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie lasu. Często grunty te stanowią enklawy wewnątrz kompleksów leśnych. To na tych gruntach najczęściej występują szkody łowieckie. Ich uprawa wiąże się z dużym ryzykiem straty finansowej. Obecnie Wspólna Polityka Rolna UE przewiduje kilka sposobów zagospodarowania tego typu gruntów. Jednym z nich jest zalesienie takiego gruntu, jeżeli pozwala na to miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Od 1 czerwca do 31 lipca 2023 roku właściciele gruntów rolnych oraz posiadacze lasów prywatnych będą mogli złożyć wnioski w naborze działania „Inwestycje i premie leśno-zadrzewieniowe” w ramach wsparcia z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027. Działanie to przewiduje wsparcie w następujących interwencjach:

Zalesianie gruntów rolnych

Pomoc na założenie uprawy leśnej, przyznawana jest w formie:

1. Wsparcia na zalesianie stanowiącego jednorazową, zryczałtowaną płatność z tytułu poniesionych kosztów wykonania zalesienia oraz ewentualnego jego ogrodzenia lub ewentualnego zabezpieczenia przed zniszczeniem drzew lub krzewów 3 palikami, repelentami, osłonkami lub wełną owczą, w przeliczeniu na hektar gruntów, wypłacaną w pierwszym roku zalesienia. Wsparcie na zalesienie w warunkach korzystnych wynosi 16059 ha, na gruntach o nachyleniu powyżej 12 st. 17436 zł/ha.
2. Premii pielęgnacyjnej stanowiącej zryczałtowaną płatność z tytułu poniesionych kosztów na utrzymanie i pielęgnowanie nowo wykonanego zalesienia, jak również terenów zalesionych w wyniku sukcesji naturalnej, w przeliczeniu na hektar gruntów, wypłacaną corocznie przez 5 lat. Stawka wynosi 1377 zł/ha. Na gruntach zalesionych z wykorzystaniem sukcesji naturalnej 972 zł/ha.
3. Premii zalesieniowej stanowiącej zryczałtowaną płatność na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej w wyniku wykonanego zalesienia lub utrzymania gruntu zalesionego wskutek sukcesji naturalnej, w przeliczeniu na hektar gruntów, wypłacaną corocznie przez:

– 5 lat do gruntów zalesionych w wyniku sukcesji naturalnej (stawka roczna 1438 zł/ha)

– 12 lat do zalesionych gruntów rolnych (stawka roczna 1438 zł/ha)

Zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych

Wspierane są inwestycje polegające na:

1. Przebudowie składu gatunkowego drzewostanu przez wprowadzenie drugiego piętra w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 50 lat, lub dolesianie luk w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 21 do 60 lat, lub odnowienie drzewostanu uszkodzonego, lub
2. zróżnicowaniu struktury drzewostanu, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 60 lat, przez wprowadzenie podszytu rozumianego jako dolna warstwa w drzewostanie, złożona z gatunków drzewiastych i krzewiastych, chroniących i uaktywniających glebę, lub
3. założeniu remizy rozumianej jako obszar, na którym są wprowadzane gatunki lub rodzaje drzew lub krzewów o dużym znaczeniu biocenotycznym w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 60 lat, przy czym remiza powinna być ogrodzona oraz mieć powierzchnię 10 arów, lub
4. założeniu strefy ekotonowej rozumianej jako obszar, na którym są wprowadzane gatunki lub rodzaje drzew lub krzewów w pasie drzewostanu graniczącym z terenem otwartym, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 11 do 30 lat, lub
5. wykonywaniu cięć pielęgnacyjnych w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 11 do 30 lat, polegającym na jego rozluźnieniu przez usunięcie drzew niepożądanych.

Tworzenie zadrzewień śródpolnych

Zadrzewienia stanowią element krajobrazu istotny dla zachowania bioróżnorodności obszarów rolnych, ponieważ są miejscem bytowania i bazą pokarmową wielu organizmów, wspomagających utrzymanie równowagi ekologicznej w systemach rolniczych. Zadrzewienia śródpolne są też ważne dla produkcji rolnej poprzez m.in. zwiększanie retencji krajobrazowej, ograniczenie skutków suszy i zapobieganie erozji glebowej. Odgrywają ważną rolę w ochronie jakości wód ograniczając odpływ związków azotu, fosforu, potasu. Pomoc udzielana jest na założenie zadrzewienia:

• na gruntach ornych o:
  – powierzchni co najmniej 0,1 ha i nie większej niż 0,5 ha,
  –  szerokości co najmniej 4 m i nie większej niż 20 m,
• co najmniej 3 różnymi gatunkami lub rodzajami drzew lub krzewów, wśród których gatunki liściaste powinny stanowić, co najmniej 90%,
• poprzez posadzenie od 1 500 do 2 500 szt. drzew lub krzewów na 1 ha,
• ogrodzonego lub zabezpieczonego przed zniszczeniem osłonkami lub 3 palikami lub wełną owczą lub repelentami.

Zakładanie systemów rolno-leśnych

Systemy rolno-leśne to sposób użytkowania gruntu rolnego, na którym drzewa lub krzewy są zintegrowane z prowadzoną działalnością rolniczą na tym samym obszarze (gruncie ornym lub TUZ). Jest to wielofunkcyjne użytkowanie gruntu przynoszące korzyści środowiskowo-klimatyczne. W Polsce ten sposób gospodarowania jest jeszcze mało znany. Systemy rolno-leśne przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych i zwiększania zawartości materii organicznej w glebie. Drzewa i krzewy tworzą barierę chroniącą rośliny uprawne przed wiatrem, wpływają na poprawę zasobów wodnych oraz ochronę wód powierzchniowych, zapobiegają erozji. Mają pozytywny wpływ na różnorodność biologiczną, gdyż biocenotyczne i miododajne gatunki drzew lub krzewów są naturalnym środowiskiem występowania owadów zapylających, w szczególności pszczół. Systemy rolno-leśne, w których drzewa i krzewy stanowią część pastwiska dają zwierzętom schronienie przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Dzięki temu podnoszą dobrostan zwierząt, co przekłada się na poprawę ich produktywności i stanu zdrowia. Do wsparcia kwalifikują się grunty orne i TUZ (z wyłączeniem TUZ na obszarach Natura 2000), na których:

• zostanie wykonany system rolno-leśny:
  – co najmniej 3 różnymi gatunkami lub rodzajami drzew lub krzewów, wśród których przeważają gatunki liściaste,
  – w formie rzędowej (na gruntach ornych) lub pastwiskowej (na TUZ),
  – poprzez posadzenie od 150 do 250 szt. drzew lub krzewów na 1 ha,
• drzewa lub krzewy w systemie rolno-leśnym zostaną zabezpieczone przed zniszczeniem osłonkami lub 3 palikami lub wełną owczą lub repelentami.

Wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych udzielane jest jednemu rolnikowi do powierzchni nie większej niż 40 ha na rok. Więcej informacji na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Komisja Współpracy z Organizacjami Rolniczymi

i Szacowania Szkód Łowieckich  przy ZO PZŁ w Poznaniu